Sigortalı olarak çalışan bir kişinin ölümü sonrası geride kalanlara ölüm aylığı bağlanır. Ölüm aylığı bağlanması için sigortalının belirli bir süre prim ödemiş olması gerekir. Ölen eşten dolayı maaş alan dul eş yeniden evleninceye kadar aylık almaya devam edebilir. Ancak bir eş iki eşinden birden ölüm aylığı alamaz.
VEFAT EDEN KİŞİNİN EMEKLİ MAAŞI EŞİNE NASIL BAĞLANIR?
Ölen eşinin emekli maaşını alabilmek için öncelikle, ölüm tarihinde sigortalı ile yasal evlilik bağı bulunması şarttı bulunuyor. Dul eş, ölen sigortalının emekli maaşının yüzde 50'sini alırken, çocuğu bulunmayan dul eşlere ise yüzde 75 oranında aylık bağlanıyor.
Emekli maaşının bağlanabilmesi için, ölen sigortalının en az 5 yıl sigortalı olması ve toplamda 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekiyor.
Ancak, 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen sigortalıların borçlanılan süreleri de bu hesaplamada dikkate alınıyor.
Başvuru işlemleri için, ölümün ardından en yakın Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) il müdürlüğüne veya e-Devlet üzerinden "Ölüm Yardımı ve Dul / Yetim Aylığı Talebi" hizmeti aracılığıyla başvurulabilir.
Gerekli belgeler arasında kimlik belgesi ve ölüm belgesi yer alırken, başvurunun ardından aylık bağlanma süreci genellikle 1 ila 3 ay sürmektedir.
KİMLER ALABİLİR?
Ölüm aylığı geride kalan eş, çocuk, anne babaya bağlanabilir. Ancak bu kişilerin bazı şartları taşıması gerekir. Vefat eden kişi ile ölüm tarihinde yasal evlilik bağı bulunan eşe aylık bağlanır. Sigortalının eşinin çalışması veya kendi sigortalılığı sebebiyle aylık veya gelir alıyor olması bu durumu değiştirmez. Dolayısıyla vefat eden kişinin eşi çalışsa da, emekli olsa da ölüm aylığı alabilir.
Vefat eden kişinin çocuklarında ise farklı kriterler söz konusudur. Vefat eden kişinin kız çocuklarına evli olmamaları şartıyla yaşa bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanır. Evlenen kız çocuğunun ise aylığı kesilir. Kız çocuk boşanırsa yeniden hak sahibi konumuna gelir ve aylık alabilir. Kız çocuk evlenirken çeyiz parası almış ise, boşanır boşanmaz yeniden hak sahibi olmaz.
Erkek çocuklarında ise yaş şartı aranmaz. Erkek çocukları ise 18 yaşına kadar ölüm aylığı alabilirler. Orta öğretime devam eden erkek çocuk 20, yüksek öğrenime devam eden erkek çocuk ise en fazla 25 yaşına kadar ölüm aylığı alabilir. Yaş şartını geçen erkek çocukların aylıkları kesilir.
ERKEK DE ALABİLİR
Vefat eden eşinden dolayı ölüm aylığı alan eş, çalışırsa aylığını kaybetmez. Ancak yeniden evlenirse ölüm aylığı kesilir. Bu noktada akıllara gelen husus, kişinin ikinci evliliğinde de eşinin vefat etmesi halinde ikinci ölüm aylığını alıp alamayacağıdır. Kişi ilk evliliğinden ölüm aylığı alırken, ikinci kez evlendiği anda ilk evliliğinden hak etmiş olduğu ölüm aylığı kesilir. Dolayısıyla yeniden evlenen eş, evliyken eski eşinden dolayı ölüm aylığı alamaz.
Fakat ilk eşinden ölüm aylığı kesilen ve ikinci kez evlenen eş, ikinci evliliğinde de eşinin vefatı halinde bu eşinden dolayı da ölüm aylığına hak kazanmış ise bu durumda iki ölüm aylığını birlikte alamaz, yalnızca tercih ettiği aylığı alabilir. Dolayısıyla bir eşe iki eşinden dolayı ölüm aylığı birlikte ödenmez.
Vefat eden eşten dolayı geride kalan eşe bağlanan aylık halk arasında dul aylığı olarak isimlendiriliyor. Böyle olunca da, sanki yalnızca kadınlar ölüm aylığı alabilir gibi bir algı oluşuyor. Kanun erkek kadın ayrımı yapmıyor, Sigortalının eşi olarak hak sahibi kişiyi tanımlıyor. Bu sebeple eşini kaybetmiş erkekler de ölüm aylığı alabilirler. Eşini kaybetmiş erkeğin çalışması veya emekli olması ölüm aylığı almasına engel olmadığı için evlenmediği sürece ölüm aylığının alınması mümkündür.