Van, Türkiye'nin doğusunda yer alan bir il ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Van'da yer alan "gizli tüneller" ile ilgili olarak genellikle Van Kalesi ve çevresindeki yer altı geçitleri ve tünelleri kastedilir. Bu tüneller, Van Kalesi'nin savunmasını güçlendirmek ve düşman saldırılarına karşı sığınak sağlamak amacıyla inşa edilmiştir.
Van Kalesi ve Gizli Tüneller
Van Kalesi, Urartular döneminde (M.Ö. 9. yüzyıl) inşa edilmiştir ve Van Gölü'nün hemen yanında yer alır. Kalede ve çevresinde yer alan tünellerin bazıları su yolları, kaçış yolları ve erzak depolarına ulaşmak için kullanılmıştır. Bu tünellerin bir kısmı, Van Gölü'ne doğru uzandığı ve kaleye yapılan saldırılardan kaçmak ya da su temin etmek amacıyla kullanıldığı söylenir.
Şamran Kanalı
Van'da ayrıca Şamran Kanalı olarak bilinen tarihi bir su kanalı da vardır. Bu kanalın da yer altından geçen bazı bölümleri olduğu bilinmektedir. Urartular dönemine tarihlenen bu kanal, Van Ovası'na su getirmek amacıyla yapılmıştır ve halen ayakta olan bir mühendislik harikası olarak kabul edilir.
Van'daki bu tüneller, hem tarihsel hem de arkeolojik olarak büyük bir öneme sahiptir. Tünellerin tam uzunluğu ve hangi amaçlarla kullanıldığı üzerine detaylı arkeolojik çalışmalar hala devam etmektedir, bu nedenle bazı bilgiler henüz netleşmemiş olabilir.