Bediüzzaman Said Nursi'nin medrese olarak kullandığı ve talebe yetiştirdiği Horhor Medresesi, Van’ın tarihi ve önemli mekanlarından biri olarak gösteriliyor. Bediüzzaman Said Nursi’nin bu tarihi medresede ders okutmasından dolayı buranın önemi artmıştır. Bediüzzaman bu medreseye çok büyük önem vermiştir. Üstad Bediüzaman, Horhor medresesini ileride açmak istediği Medresetüz-Zehra Üniversitesinin çekirdeği olarak tasarlamıştır. Bediüzzaman, bu çerçevede göz bebeği gibi baktığı bu medresede, Kürtçe dilinde hem islami hem de fenni ilimleri bir arada okutarak hayalini kurduğu üniversitenin temellerini atmıştır. 
Her yıl binlerce kişi, özellikle Risale-i Nur Talebeleri, Nursi’nin ders verdiği bu tarihi eseri ziyaret etmektedir.
Tarihi Van şehrinde yer alan Horhor Medresesi, 20. yüzyılın en büyük alimi olarak gösterilen Said Nursi’nin burada ders vermesiyle ünlenmiştir. Medresenin 1900’lü yıllarda Ermeniler tarafından yakıldığı biliniyor.
BEDİÜZZAMAN’IN HORHOR YILLARI VE MEDRESETÜZ ZEHRA PROJESİ
20. yüzyıla damga vurmuş ve yazdığı Risale- i Nur Külliyatı’yla milyonlarca talebe yetiştiren Kürt alim, müçtehid Bediüzzaman Said Nursi, hayatının bir kısmını Van’da geçirmiştir. Bediüzzaman Van’da birçok ilmi çalışma yapmış ve burada yaşadığı süre boyunca birçok talebe yetiştirmiştir.
Horhor Medresesi, Bediüzzaman Said Nursi’nin Van’da ders verdiği yerlerin başında gelir. Nursi, burada birçok talebe yetiştirerek çeşitli ilmi çalışmalarda bulunur. Bediüzaman burada verdiği ders ve metotla ileride Van ve daha birçok ilde kurmak istediği Medresetüz Zehra projesinin temelini atmıştır. Bediüzaman hayalindeki bu proje için İstanbul’a gitmiş ve destek alarak Edremit sahilinde bu üniversitenin temelini atmıştır. Ancak 1. Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla bu proje temelden öteye gidememiştir. Bediüzaman hayalindeki bu üniversite projesini hayatının son anlarına kadar devam ettirmiş ve bunu talebelerine de vasiyet etmiştir.
Bediüzzaman Said Nursi 1897-1907 ve 1912-1914 yılları arasında burayı medrese olarak kullandı. Bediüzzaman bu medresede dini ilimler ile fen ilimlerini bir arada okutmak istedi. Bazı kaynaklarda Kürtçe matematik ve mantık dersini içeren bir kitap hazırladığı ve bu kitapların yangında küle dönerek kurtarılamadığı ifade edilir. Bediüzzaman Horhor Medresesini ileride Kürt coğrafyasında açmak istediği Medresetüz-Zehra Üniversitesi’nin çekirdeği olarak planlamıştır. Burada verilen derslerin salonda baştanbaşa uzanan büyük bir masa etrafında verildiği rivayet edilir. Horhor Medresesi, ismini medresenin yanında akan ve horultulu ses çıkaran Horhor çeşmesinden alır.
Tarihi Horhor Medresesi, Urartular döneminden kalma tarihi Van Kalesi’nin üzerinde bulunur.
Bediüzzaman Said Nursi'nin, Horhor Medresesi'nde yetiştirdiği talebeleriyle 1. Dünya Savaşı'nda Ruslara karşı mücadele ettiği ve o dönemde Van'ı istilâ eden Ermenilerin Horhor Medresesi'ni yaktıkları belirtiliyor. Üstad Bediüzzaman’ın birçok kıymetli talebesi Van ve bölge topraklarını Rus ve Ermenilere karşı savunurken şehit düşmüştür, Bediüzzaman’ın kendisi de 1916 yılında Ruslara esir düşmüştür.
Van Kalesi'nin güneyinde bulunan Horhor Medresesi, yapılan restorasyon sonrası, 98 yıl sonra 2013 yılında cuma namazıyla birlikte tekrar ibadete açıldı. Ancak kısa bir süre sonra alt yapı sıkıntısından dolayı ibadete kapatıldı.
BEDİÜZAMAN SAİD NURSİ- SAİD KURDİ KİMDİR?
Zamanın eşsizi, asrın mükemmel insanı Bediüzzaman olarak bilinir. Said-i Kurdi 1878 yılında Bitlis’in Nurs nahiyesinde dünyaya gelmiştir. Yedi çocuklu bir ailenin dördüncü çocuğudur. Parlak zekası ve üstün yeteneğiyle bölgenin alimleri tarafından 15 yaşında Bediüzzaman lakabı takılmıştır.
Bu parlak zeka ilim ve iman ile birleşince on beş yıl süren klasik medrese eğitimini üç ay da tamamladı. Öğrencilik zamanında İslami ilimlerle ilgili olan doksan kitabı ezberlemiştir.
Bediüzzaman Said Nursi kişiliği, mücadelesi ve yazdığı eserlerle 20. yüzyılın en büyük alimlerinden biri olarak kabul edilir.
Bediüzaman Said Nursi, Kürt medreselerinde eğitim görmüştür. 40 yaşına kadar daha çok Said-i Kurdi lakabını kullanmıştır. Yeni Said olarak nitelediği dönemden sonra ise Said-i Nursi olarak anılmıştır.
Van’da kaldığı zamanlarda eğitiminin kendine ait olan Horhor medresesini kurmuştur. Asıl hedefi ise bu uyguladığı metot ile Kürt coğrafyasında bir üniversite açmaktır. Bu üniversite içerisinde fen ilimleri ile din ilimleri birlikte öğretilecek aynı zamanda herkes kendi anadiliyle eğitim görecekti. Hayalindeki bu eğitim projesine ise Medresetü’z Zehra ismini vermiştir.
1900’lü yıllarda üniversite kurma fikri ile İstanbul’a geldi. 1909 tarihinde 31 Mart Vakası olarak anılan isyanda, isyancıları yatıştırmaya çalışmış ve isyan bittikten sonra Said Nursi’nin olaya karıştığı iddiası ile tutuklanmıştır. Ancak mahkemesi görüldükten sonra beraat etmiştir.
Said Nursi, Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu cephesinde gönüllü milis alayı komutanı olarak hizmet vermiştir. Savaş sırasında 1916’da iki buçuk yıl Rusya’da esir olarak kalmıştır. Daha sonra Bolşevik İhtilali sırasında esaretten kurtulmuştur.
İstanbul’a gelen Said Nursi, Mehmet Akif Ersoy’un sekreterliğinin yaptığı Darü’l-Hikmeti’l-İslamiye’de dört yıl görev yapmıştır.
1925 yılında Van’da Erek Dağı’nda iken Şeyh Said hareketi gerekçe gösterilerek ilk önce Isparta’ya daha sonra Barla’ya sürgün edilmiştir. Sürgüne gönderildiği Kastamonu şehrinde eserlerini yazmaya devam etmiştir.
Bediüzaman Said Nursi Cumhuriyet kurulduktan sonra hayatının birçoğunu sürgünde ve hapishanede veya yoğun tecrit altında geçirmiş ve bir çok defa zehirlenmiştir. Hapishane ve sürgünde hayatını insanların imanını kurtarmaya adayan Nursi, iman hakikatlerini en güzel bir şekilde kaleme almıştır. Binlerce sayfadan oluşan Risale-i Nur eserlerinin hemen hemen hepsini sürgün ve hapis yaşadığı bu dönemde kaleme almıştır. Yazdığı bu eserlerle binlerce talebe yetiştirerek milyonlarca insanın imanının kurtulmasına vesile olmuştur. Bediüzzaman’ın birçok dile çevrilen eserleri günümüzde milyonlarca kişi tarafından okunmaya devam etmektedir.
Bediüzzaman Said Nursi 1960 yılında 23 Mart tarihinde 82 yaşındayken Urfa’da vefat etmiştir. Vefat ettikten sonra naaşı mezarından çıkarılarak bilinmeyen bir yere nakledilmiştir. Günümüzde özellikle Kürt kamuoyu tarafından yapılan birçok çağrıya rağmen mezar yeri açıklanmamıştır.
HORHOR MEDRESESİ NEREDEDİR, NASIL GİDİLİR?
Horhor Medresesi Van’ın Tuşba ilçesinde yer alan tarihi Van Kalesi’nin güneyinde yer alır. Van şehir merkezine 5 km uzaklıkta olan bu medreseye şehir merkezinden hareket eden toplu taşıma araçları veya kendi şahsi aracınızla gidebilirsiniz.
