Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) denilen bir sınıflama sistemi ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonlarına göre hava kalitesi iyi, orta, kötü, tehlikeli vb. şeklinde derecelendirilmektedir. Türkiye’de de Ulusal Hava Kalitesi İndeksi, EPA Hava Kalitesi İndeksi ulusal mevzuat ve sınır değerlere uyarlayarak oluşturulmuştur. Peki, Van’ın havası temiz mi?
Genellikle bir bölgede meydana gelen hava kirliliği o bölgedeki insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Ancak oluşan kirlilik sadece o bölgede görülmeyip meteorolojik olaylara bağlı olarak yayılım göstermekte ve küresel problemlere de (küresel ısınma, asit yağmurları, vb.) sebep olmaktadır.
Kentlerde hava kirliliğine neden olan faktörler; kirleticilerin varlığı (yakıt kalitesi, endüstriyel gelişmişlik, nüfus yoğunluğu vb.), topoğrafya ve coğrafik koşullar ile meteorolojik şartlardır (enverziyon, karışma yüksekliği, sıcaklık, rüzgar, nem, vb.). Meteorolojik koşulların en önemlisi ise Enverziyon (Sıcaklık Terselmesi) durumunun oluşmasıdır. Özellikle kış aylarında Van’da da meydana gelen enverziyon nedeniyle hava kirliliği etkili olmaktadır.
Van’da da kış aylarında sık sık orta şiddette hava kirliliği meydana gelmektedir. Özellikle kuvvetli (şiddetli) enverziyonun beklendiği günlerde, sabah saatlerinde yerleşim merkezlerinde kalorifer ve sobaların düşük kapasitede yakılması, endüstriyel ve trafik kaynaklı emisyonların azaltılması, oluşacak hava kirliliğinin yoğunluğunu düşürecektir. Böyle durumlarda mümkün olduğunca dışarı çıkılmaması tavsiye edilmektedir. Gerekli önlemler alınarak hava kirliliğinin alt düzeyde yaşanması veya hiç yaşanmaması sağlanabilir.
VAN’IN HAVASI TEMİZ Mİ?
Türkiye’de hava kalitesi 0 – 300 arasında derecelendirilmektedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı’na (UHKİA) sürekli şehirlerin hava kalitesini ve kirlilik derecesini ölçmekte.
UHKİA’ya göre hava kalite dereceleri şöyle:
- İyi (0-50)
- Orta (50-100)
- Hassas (100-150)
- Sağlıksız (150-200)
- Kötü (200-300)
- Tehlikeli (300-500)
13 Aralık 2024 günü Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı’nın sitesinde yer alan verilere göre Van’ın hava kalitesi 31, yani kentin havası iyi ve temiz. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı UHKİA bu verileri sürekli güncellemekte. Ancak kış mevsiminde kalitesiz kömür ve yakıtların kullanılmasından dolayı zaman zaman havanın kirlilik derecesi artış göstermektedir.