Devlet harcamalarının önemli bir bölümünü karşılamak amacıyla bu vergi kamu gelirlerini artırır. Sağlık, eğitim ve altyapı projeleri gibi birçok alanda bu gelirler kullanılır. Örneğin, Türkiye’de ÖTV vergisi gelirleri, bütçe açığını azaltmada kritik bir öneme sahiptir.
ÖTV NEDİR?
Özel Tüketim Vergisi özetle ÖTV olarak adlandırılır. ÖTV, kanunla belirtilen ürünlere ve mallara oransal olarak uygulanan bir harcama vergisidir. Bu vergi; Avrupa Birliği’yle uyum için yapılan değişiklikler sonrasında 2002 yılından beri uygulanmaktadır.
Bu kapsamda ürün ya da mal ilk kez alınırken bir defaya mahsus olarak ödeme yapılır.
ÖTV, dolaylı bir vergidir ve genel olarak toplumun harcama alışkanlıkları üzerinde etkilidir. Zaruri olmayan mal ve ürünleri kapsayan bu vergi türü, devlet bütçesine katkısıyla bilinir. Söz konusu vergi; imalat, ithalat ve iktisap sırasında tahsil edilir. ÖTV, yıl bazında veya dönemsel olarak farklılık gösterebilir.
KİMLER ÖTV MÜKELLEFİDİR?
ÖTV, ödemekle yükümlü olunan vergiler arasındadır. Mükelleflerle ilgili olarak Resmi Gazete’de yayımlanan 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 4. maddesindeki tebliğe göre, ÖTV mükellefi ve vergi sorumlusunun kimler olduğu düzenlenmiştir.
Bu kapsamda; belirtilen kayıt ve tescile tabi olmayan malları imal, inşa ve ithal edenler, müzayede yoluyla satış işlemlerini yapanlar, kayıt ve tescile tabi motorlu araç ticareti yapan kişiler ÖTV mükellefi olarak tanımlanır.
Dolaylı vergiler kapsamındaki ÖTV listelerinde I, II, III ve IV başlıkları altında sıralanan ürünlerle ilgili işlem yapan ithalatçılar ve ilk satıcıları mükellef olarak değerlendirilir.
ÖTV, HANGİ ÜRÜNLERDEN ALINIR?
ÖTV, günlük hayatta kullanılan pek çok farklı üründen ve maldan alınır. Söz konusu ürünler kapsamında; lüks mallar, sağlığa ve çevreye zararlı olarak nitelendirilen ürünler sayılabilir. ÖTV düzenlemesi ve kapsamı belirli aralıklarla değişir. Bu nedenle ÖTV alınan ürünler hakkında fikir edinmek amacıyla özel olarak hazırlanan listeyi inceleyebilirsiniz:
ÖTV alınan mallar şunlardır:
Akaryakıt: Çevreye zararlı olan LPG, doğal gaz, benzin, motorin gibi akaryakıt ve yağ türevlerini kapsayan ürünleri içerir.
Motorlu taşıtlar: Binek araçlar, motosiklet, eşya taşımak için kullanılan araçlar, uçak, tekne ve yat gibi lüks taşıtlar ilk kez satın alındığında ve ithalatı sırasında ÖTV alınır.
Alkollü ve alkolsüz içecekler: İçki ve sigara gibi tütün mamulleri başta olmak üzere meyve suyu, mineralli içecek, gazlı ve kolalı içecekler de dâhildir.
Lüks ve dayanıklı tüketim ürünleri: Kürk, kürk kaplı ürünler, lüks olarak nitelendirilen kozmetik malzemeleri, altın veya gümüş kaplama mutfak takımları, beyaz eşyalar, televizyon, cep telefonu ve teknik malzemeleri, inci ve değerli taşlardan tasarlanan aksesuarlar için ÖTV alınır.
ÖTV NEDEN ALINIR?
Dünya genelinde uygulaması olan ÖTV, Türkiye’de 2002 yılından beri uygulanan bir vergi olarak öne çıkar. Bu vergi, hazineye sağladığı gelir nedeniyle bütçede kaynak olarak büyük bir orana sahiptir. Aynı zamanda lüks tüketime giren mücevher ve taşıtların kullanımı için alınan vergi, adaleti sağlamak amacıyla da önemlidir.
Toplumda yaygın olarak kullanılan ürünlerin çevreye ve sağlığa verdikleri zararı minimum seviyeye düşürmek için de önemli bir araçtır. Tüketimin azalmasıyla bireysel ve toplumsal faydanın artması hedeflenir. ÖTV, gelir dağılımının hak ve hukuk açısından daha dengeli olarak yapılmasına katkıda bulunur.
Tütün ve alkollü mamullerin bireylere verdiği zararın önüne geçmek için uygulanmasının yanında benzinli araç tüketimiyle ortaya çıkan zararlı gazların doğayı ve insanları zehirlemesine engel olmak için de gerekir.
ÖTV NASIL HESAPLANIR?
Birçok ürün ve mal kapsamında ÖTV ödemesi yapılır. Özellikle araç alımı sırasında uygulanan özel tüketim oranları merak konusudur. Bu kapsamda araştırılan konuların başında “ÖTV Nasıl Hesaplanır?” sorusu gelir. Yılın farklı dönemlerinde yapılan düzenlemelerle sıfır araçların alımı sırasında ödemeniz gereken ÖTV limiti de belirlenir.
Motor silindir hacmi ve vergisiz satış ücreti üzerinden; motosiklet, hibrit ve elektrikli araçların ÖTV oranları verilir. Kısaca ÖTV hesaplama işlemi şöyle örneklendirilebilir:
Aracın ÖTV matrahı 200.000 TL, silindir hacmi 1600 m3’ten küçükse devletin belirlediği oran %50’dir.
ÖTV matrahı x ÖTV oranı = ÖTV tutarıdır. Yani 200.000 x 50 = 100.000 TL araç için ödenmesi gereken ÖTV tutarı olur.
Aracın ÖTV dâhil tutarını hesaplarken, matrah bedeli + ÖTV tutarı = ÖTV dâhil tutar şeklinde işlem yapılır. Bu durumda ÖTV dâhil ödenmesi gereken tutar; 200.000 + 100.000 = 300.000’dir.
