Hatay, Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi'nde bulunan ve Akdeniz'in doğu ucunda kıyıları olan bir ildir. Hatay'ın merkezi Antakya'dır. Hatay'ın güneyinde Suriye, batısında Akdeniz, kuzeybatısında Adana, kuzeyinde Osmaniye ve kuzeydoğusunda Gaziantep bulunur. Peki Hatay'ın kaç ilçesi var? İlçelerinin isimleri nelerdir? Hatay'ın ne kadar nüfusu var? İşte Hatay ile ilgili merak edilenler...
Hatay'ın Tarihçesi
Hatay'ın tarihi Antik Çağ'a kadar uzanır. Sırasıyla Antik Çağ, Orta Çağ, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi, Hatay Devleti ve Cumhuriyet Dönemi diye dönemlere ayrılabilir.
Antik Çağ'da Hatay
Hatay Türkiye'nin en önemli eski yerleşim yerlerinden biridir. Yapılan arkeolojik araştırmalarda milattan önce 100.000 ile 40.000 yılları arasına tarihlenen bulgulara ulaşılmıştır.
İl toprakları ilk Tunç Çağından itibaren Akad İmparatorluğu ve M.Ö. 1800-1600 yılları arasında Amoriler Yamhad Krallığına bağlı bir beyliğin sınırları içerisinde yer almıştır.
M.Ö. 17. yüzyıl sonlarında Hititlerin ve M.Ö. 1490 yıllarında Mısır'ın egemenliğine girmiştir. Daha sonra Mitanni Krallığı'nın parçasıydı. Ardından bölge modern Hatay eyaletine adını veren Hititler ve Geç Hititler halkları tarafından yönetildi. Palistin'in Neo-Hitit krallığı da burada bulunuyordu.
Bölge Asurlular'ın (Urartular tarafından kısa süreli işgali hariç) ve daha sonra Yeni Babilliler ve Persler'in hakimiyetine girdi.
Bölge, Suriye Tetrapolisi (Antioch, Seleucia Pieria, Apamea] ve Laodikya adlı dört Yunan kentine ev sahipliği yapan Helenistik Seleukos İmparatorluğu'nun merkeziydi.
Eyaletteki ünlü arkeolojik alanlar arasında Aççana Höyük, Tell Tayinat, Tell el Cüdeyde Höyük ve Antakya bulunmaktadır.
MÖ 300 yılında Antakya kurulmuş ve kent hızla gelişmiştir.
Kent M.Ö. 64 yılında Roma İmparatorluğu'na katılmış ve İmparatorluğun Suriye eyaletinin başkenti olmuştur. MÖ 64'ten itibaren Antakya şehri Roma İmparatorluğu'nun önemli bir bölgesel merkezi oldu.
Ortaçağ dönemi
Bölge 638'de Râşidîn Halifeliği tarafından fethedildi ve daha sonra Emevi ve Abbâsî Arap hanedanlarının kontrolü altına girdi.
877'de Tolunoğulları'nın fethettiği topraklar sırayla; İhşîdîler ve Selçuklular tarafından yıkılan Halep merkezli Hamdanoğulları (Beni Hamdan/Hamdânîler) egemenliğine girdi.
969'da Antakya şehri Bizans İmparatorluğu tarafından yeniden ele geçirildi. 1078 yılında Bizans generali Philaretos Brachamios tarafından fethedildi. Antakya'dan Edessa'ya kadar bir beylik kurdu. 1084 yılında Rum Sultanı (Anadolu Selçuklu hükümdarı) I. Süleyman tarafından ele geçirildi.
1086'da Halep Sultanı (Suriye Selçukluları hükümdarı) Tutuş'a geçti. Selçuklu egemenliği, Hatay'ın 1098'de Haçlılar tarafından ele geçirilmesine kadar 14 yıl sürdü ve bir kısmı Antakya Prensliği'nin merkezi haline geldi.
İl, 11. yüzyıldan itibaren bölge Halep merkezli Hamdaniler tarafından kısa bir İhşîdîler hakimiyetinin ardından kontrol edildi.
11-12. yüzyıllarda Haçlı Seferleri sırasında da önemli rol oynadı. Aynı zamanda, Hatay'ın çoğu Moğollar ile ittifak kuran ve 1254'te Antakya Prensliği'nin kontrolünü ele geçiren Kilikya Ermeni Krallığı'nın bir parçasıydı. Hatay, 18 Mayıs 1268‘de Memlükler tarafından Moğol-Ermeni ittifakından alındı ve daha sonra 15. yüzyılın başında Timur'a kaptırıldı.
Osmanlı İmparatorluğu dönemi
1516'da Yavuz Sultan Selim bu toprakları fethetmiş ve Osmanlı İmparatorluğu dönemi başlamıştır. Memlûk Devletinden zapt edilen Antakya, Osmanlı İmparatorluğu'nda önce Halep'e bağlı bir sancak ve daha sonra kaza olarak yönetilmiştir. Bu dönemde Antakya, Asi Nehri ile Habib Neccar Dağı arasındaki dar ve meyilli alanda, 1,5–2 km²'lik bir alan üzerine yerleşmiş orta büyüklükte bir şehirdi. Osmanlı İmparatorluğu'nun Hatay'daki hakimiyeti 1918 yılına kadar devam etti.
Hatay Devleti
3 Temmuz 1938'de Türk ve Fransız heyetleri arasında yapılan antlaşma ile Hatay'da eşit sayıda olacak şekilde toplam 5000 kişilik Türk ve Fransız askerî gücü konuşlandırıldı. Bu şekilde Hatay'ın statüsü korunmuş oldu. Türk Ordusu 4 Temmuz 1938'de Hatay'a girerek görevine başladı. Seçimler ile oluşturulan Hatay Meclisi 2 Eylül 1938'de toplanarak bağımsız Hatay Cumhuriyeti'ni ilan etti. Cumhurbaşkanlığına Tayfur Sökmen, Başbakanlığa ise Abdurrahman Melek seçildi.
Cumhuriyet dönemi
Ankara’da, Fransa ile Türkiye arasında, 23 Haziran 1939 tarihinde "Türkiye ile Suriye Arasında Toprak Sorunlarının Kesinlikle Çözümüne İlişkin Antlaşma"nın imzalanması[11] ile Fransa, Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etmesiyle, Hatay Devlet Meclisi, 29 Haziran 1939 tarihinde oy birliği ile Türkiye Cumhuriyeti'ne iltihak kararı aldı.[10] Türkiye ise, 7 Temmuz 1939 günü çıkarılan bir yasa ile "Hatay" ilini kurarak bağlanma işlemini sonuçlandırdı. 23 Temmuz 1939'da Fransız Birlikleri Hatay'ı terk ettiler.[11]
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Hatay'da sınırları il mülki sınırları olan Büyükşehir Belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından Büyükşehir Belediyesi çalışmalarına başladı.
Hatay'ın kaç ilçesi var?
Hatay, Kuzey-doğu yönünde eşit enlem ve boylam hattıyla geçilir. İç kesimlerdeki dağlık alanları kıyıdan daha kurudur. Ayrıca bazı maden yatakları vardır. Türkiye'nin ise en büyük demir-çelik fabrikası Hatay'ın İskenderun ilçesindedir. Yayladağı ilçesinde Hatay Gülü adı verilen rengarenk bir mermer üretilir.
Hatay'ın 15 ilçesi vardır. Bunlar: Altınözü, Antakya, Arsuz, Belen, Defne, Dörtyol, Erzin, Hassa, İskenderun, Kırıkhan, Kumlu, Payas, Reyhanlı, Samandağ ve Yayladağı'dır.
Akdeniz'in en önemli liman şehirlerinden biri olan İskenderun ve merkez ilçesi Antakya, şehrin en büyük iki yerleşim yeridir ve en önemli geçim kaynağı portakal ve turunçgil bahçeleridir.
6 Şubat Depremi ve Hatay
Hatay, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş'ın Elbistan ve Pazarcık merkezli 7.8 ve 7.6 büyüklüğündeki ve 20 Şubat günü Hatay'ın Defne ve Samandağ ilçeleri merkezli 6.4 ve 5.8 olmak üzere dört büyük depremden büyük hasarlar aldı. Özellikle Antakya, Hassa ve Defne ilçeleri en çok etkilenen ve en çok hasarın olduğu ilçelerdir. Depremler sonucu sadece Hatay'da 20.000 in üzerinde insan hayatını kaybetti ve yüzbinlerce insan evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Hatay'ın nüfusu ne kadar?
Hatay'ın 2022 yılı itibariyle nüfusu 1.686.043'tür. Yıllara göre ise nüfus dağılımı şöyle:
1940 246.138
1945 254.141
1950 296.799
1955 363.631
1960 441.209
1965 506.154
1970 591.064
1975 744.113
1980 856.271
1985 1.002.252
1990 1.109.754
2000 1.253.726
2007 1.386.224
2008 1.413.287
2009 1.448.418
2010 1.480.571
2011 1.474.223
2012 1.483.674
2013 1.503.066
2014 1.519.836
2015 1.533.507
2016 1.555.165
2017 1.575.226
2018 1.609.856
2019 1.628.894
2020 1.659.320
2021 1.670.712
2022 1.686.043