İnşaatların yapı taşı beton; çimento ve su ile kum, çakıl, mıcır gibi malzemelerin bir araya getirilmesiyle oluşuyor. Bu karışıma kimyasal veya mineral katkı maddeleri eklenerek dayanıklılık artırılabiliyor. Başlangıçta şekil verilebilen bir kıvamda olan beton karışımı uygulama sonrasında zamanla katılaşarak kaya gibi sertleşiyor ve dayanıklılık kazanıyor.
Betonlara bir standart getirmek üzere içerik oranı ve özelliklerini tanımlayan, C8’den başlayıp C100’e kadar 16 koddan oluşan bir beton dayanım sınıflandırması bulunuyor.
Bir betonun iyi olup olmadığını hem basınca karşı dayanıklılığa hem de zaman içerisindeki performansına göre değerlendirmek gerekir. İyi beton özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
İşlenebilir, yaşken kolay karıştırılır. Uygulama sırasında dağılma, ayrışma gibi durumlar yaşanmaz.
Sertleştiğinde, projede öngörülen direnç değerine ulaşır. Büzülme ve şişme sınırlıdır.
Hava, su, deniz suyu veya kimyasal etkilere; don, çözülme, ıslanma, kuruma gibi çevresel etkilere ve aşınmaya karşı mukavemet gösterir.
Saydığımız bu iyi beton özelliklerine etki eden faktörler arasında içeriğindeki malzemeler en önde gelir. Malzemelerin kalitesi, birbirine oranı ve özellikleri, betonun kalitesini direkt etkiler.
Günümüzde geçerli olan 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine göre binalarda en az C25 dayanım sınıfı beton kullanılması gerekiyor. Yine de deprem riski yüksek bölgelerde C30 ve üzeri beton kullanımı tercih ediliyor. Çünkü bu betonlar hem daha yüksek yük dayanımına sahip hem de korozyona karşı daha dirençli.
C 30 BETON NE DEMEK, NEREDE KULLANILIR?
C30: 1 ölçü çimentoya 0,75 oranında kum ve 1,5 oranında agrega karıştırılarak yapılan C30, yüksek dayanım özellikleriyle deprem açısından riskli bölgelerdeki bina inşaatlarında ve ağır tonajlı araçların geçtiği yoğun trafikli otobanlarda kullanıma uygundur. Hava koşullarına karşı da oldukça dayanıklıdır.
C30 betonun 1 santimetrekaresi 300 kilogram yük taşıyabilecek kapasiteye sahiptir ve özellikle deprem bölgelerinde yapılacak inşaatın betonunun en az C30 olması gerekmektedir.
C50: Çok dayanıklı beton olarak bilinen C50 sınıfı beton, agresif çevre koşullarına veya suyun aşındırıcı etkisi altında bulunan liman ve baraj gibi yapılarda; köprü, viyadük, tünel yapımında; yüksek katlı projelerde ve hatta nükleer radyasyon ortamında bulunan yapılarda kullanılır.
C50 sınıfı üzeri betonlar: Yüksek dayanımlı beton olarak adlandırılan bu grup hem basınç, çekme ve kesme kuvveti gibi kısa dönem hem de sünme ve büzülme gibi uzun dönem özellikleriyle yüksek performans sunan betonlardır. Bu nedenle daha yüksek dayanım gerektiren yapılarda tercih edilirler ve bina inşaatında tercih edilmez.