Mahkemeler dışında olan tüm devlet kurumlarının verdikleri cezalar ise idari para cezası statüsünde bulunur. Hafif ve orta düzey suçlarda hükmedilen bu cezanın miktarı hakim tarafından belirlenir. Her yıl birçok kişinin hapis cezası adli para cezasına çevrilmekte. Cezalarını ödemeyen veya ödemekte zorluk çeken kişiler ‘’adli para cezası geç ödenirse ne olur?’’ gibi sorulara yanıt aramakta.
ADLİ PARA CEZASI NEDİR?
Türk Ceza Kanunu’na göre suç sayılabilecek olguların gerçekleştirilmesi durumunda, mahkemeler tarafından suçun karşılığı olarak verilen para cezası, adli para cezası olarak tanımlanmaktadır. Adli para cezasının ödenmesi durumunda, bu para devlet hazinesine gitmektedir. Ayrıca bu tür bir ceza geri dönülebilir olarak da bilinir. Herhangi bir hata olduğu düşünülüyorsa, cezanın iptali ya da cezada indirim işlemleri de gerçekleştirilebilir. Belirli suçların işlenmesi durumunda, kişiye verilen hapis cezasının, para cezasına çevrilmesi gerekebilir. İşte bu para cezası da adli para cezası olarak adlandırılır.
HANGİ CEZALAR ADLİ PARA CEZASINA ÇEVRİLEBİLİR?
Cezanın derecesi, adli para cezasına çevrilmesine etki eder. Tüm bu durumlar Türk Ceza Kanunu’nca belirlenmiş ve uygulanmaktadır.
Kasten işlenen tüm suçlarda, verilen hapis cezası bir yıl ve altında ise, adli para cezasına çevrilebilir.
Taksirle işlenen bir suç varsa, ceza miktarına dikkat edilmeksizin, bu ceza adli para cezasına çevrilebilir. Bu durum tamamen hakimin kararı ile ilgilidir.
Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi durumlarında, takdir hakkı hakimden yanadır. Bu sebeple hakimin dava ile ilgili kararına göre cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkün olabilir. Ayrıca bu tür cezalara itiraz hakkı bulunur ve miktar değiştirilebilir ya da ceza iptal edilebilir.
ADLİ PARA CEZASI GEÇ ÖDENİRSE VEYA ÖDENMEZSE NE OLUR?
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 106/3. maddesi, adli para cezasının ödenmemesi halinde uygulanacak prosedürleri ve yaptırımları düzenler. Bu maddeye göre, adli para cezası ödenmezse, hapis cezasına çevrilen cezanın yerine getirilmesi ve kamuya yararlı bir işte çalıştırma esaslarına dair hükümler bulunmaktadır.
Hükmedilen adli para cezası, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na göre doğrudan gün üzerinden hükmedilmişse, mahkeme hangi miktar üzerinden adli para cezasına hükmetmişse, adli para cezası ödenmediği takdirde o miktar üzerinden hapse çevirecektir. Bu takdirde hükümlü, koşullu salıverme hükümlerinden yararlanamayacaktır.
Adli para cezası geç ödendiği veya ödenmediği takdirde uygulanacak prosedürler şunlardır:
1. ADLİ PARA CEZASININ HAPİS CEZASINA ÇEVRİLMESİ
Eğer hükümlü, kendisine tebliğ edilen ödeme emrine rağmen belirlenen süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen ceza miktarına karşılık gelen gün sayısı üzerinden ceza hapis cezasına çevrilir. Ancak bu hapis cezası, doğrudan infaz edilmez, bunun yerine kamu yararına bir işte çalışma imkânı sunulur.
2. KAMUYA YARARLI BİR İŞTE ÇALIŞTIRMA
Adli para cezasının hapis cezasına çevrilmesi durumunda, hükümlü, hapis cezasını kamuya yararlı bir işte çalışarak infaz edebilir. Bu çalışma şu esaslar doğrultusunda yapılır:
Hükümlü, iki saat çalışması karşılığında bir gün hapis cezasını yerine getirmiş sayılır.
Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat arasında olmak üzere denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir.
Bu sayede, hükümlü hapis cezasını fiilen çekmek yerine, kamuya yararlı işlerde çalışarak cezasını tamamlayabilir. Bu tür işler, genellikle kamu kurumlarında, temizlik, çevre düzenlemesi veya benzeri sosyal hizmetlerde olabilir.
3. DENETİMLİ SERBESTLİK VE PROGRAMA UYMAMA DURUMU
Hükümlü, denetimli serbestlik kapsamında kamuya yararlı bir işte çalışırken, denetimli serbestlik görevlilerinin hazırladığı programa ve bu görevlilerin uyarılarına uymak zorundadır. Eğer hükümlü programa uymazsa veya görevlilerin uyarılarını dikkate almazsa şu sonuçlar doğar.
Hükümlünün çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilir (yani çalışılan günler hapis cezası süresinden düşülür).
Kalan günler ise açık ceza infaz kurumunda hapis cezası olarak çektirilir.
Hükümlü, ister cezaevindeyken isterse dışardayken mahkum olduğu para cezasını ödeyerek her zaman hapis cezasından kurtulabilir.
ADLİ PARA CEZASI ÖDENMEZSE NE OLUR?
Hapis cezasının adli para cezasına çevrilebildiği pek çok durum vardır. Ayrıca adli para cezasının ödenmemesi durumunda, bu ceza hapis cezası olarak da uygulanabilir. Ancak idari para cezalarında durum böyle değildir. Bu tür cezalar adli olmadığı için, hapis cezasına çevrilmesi mümkün olmaz. Adli para cezasının bir kısmı ödenir, bir kısmı ödenmezse, ödenmeyen kısım hapis cezasına çevrilir. Bu şekilde kişi cezasının karşılığını ödemiş olur.
Türk Ceza Kanunu’nca belirlenen adli para cezası konuları yukarıdaki gibidir. Ancak ceza miktarı ile ilgili net sonuçlar elde edilemez. Bu kararı hakim bizzat verecektir.
