Kur’an-ı kerimin birçok ayeti kerimesinde ve peygamber efendimizin birçok hadis-i şeriflerinde temizliğin mahiyeti üzerinde durulmuştur. Bu ayet ve hadislerde, genel anlamda temizlik ve ibadet amaçlı temizlikle ilgili bazı ilke ve ölçüler getirilip temizlik bazı ibadetler için ön şart sayılmıştır. Peygamber efendimiz bir hadis-i şerifinde;’’Allah temizdir temizliği sever’’(Tirmizi-Edep) diye buyurmuştur. Allah yeryüzündeki bütün varlığın yegâne yaratıcısıdır. Kendi zat-ı Zülcelali her yönü ile temiz olduğu için insanı da maddi ve manevi kirlerden arınık bir vaziyette yaratmıştır. Bu münasebetle maddi ve manevi kirlilik insanoğlunun fıtratına uymayan bir durumdur. İnsanoğlu eşrefi mahlûkat(yaratılmışların en şereflisi)olarak yaratılmıştır. Allah’ın kendisine verdiği bu şerefe halel getirmemeli, dünya ve ahreti için tehlikeler içeren maddi ve manevi kirlerden kendisini ve çevresini muhafaza etmelidir.
Temizlik maddi ve manevi olmak üzere ikiye ayrılır. İkisi de birbiriyle bağlantılı olup biri diğerinden daha önemlidir diyemeyiz. Çünkü ikisinin mahiyeti tek başına anlam ifade etmeyip beraber düşünüldüğü vakit hakiki temizliğin anlamı anlaşılır. Maddi temizlik İslam dininin son derece önem verdiği bir husustur. Peygamber efendimiz bir hadis-i şeriflerinde ;’’Temizlik imanın yarısıdır’’(Müslim-Taharet)başka bir hadis-i şeriflerinde;’’Temizlik namazın anahtarıdır.’’(Ebu Davud-salât) diye buyurup değişik vesilelerle beden ve çevre temizliğini emretmiş veya tavsiye etmiştir. Peygamber efendimiz her yönü ile örnek olduğu gibi temizlik yönüyle de örnek olmuştur. Fıkıh kitaplarının tamamının başında gelen ilk konu taharet denilen temizlik konusudur. Bu husus, ibadetlerin öncesinde yapılması gereken ilk şeyin temizlik olduğunu bize öğretmektedir. Maddi temizlik bölümünde ibadetlere hazırlık hükmünde olan ve onların ön şartları olan abdest, gusül, teyemmüm gibi hükmi temizliğin yanı sıra suların temizliği, dinen ve maddeten necis(pis) sayılan şeyler, temizlenme usulleri gibi konuların da ayrıntılarıyla işlendiği görülür.
Manevi temizlik de manevi temizlik kadar önemlidir. Manevi temizlik kalp ve fikir temizliğidir. Maddi temizliğin gereklerini yerine getirmeyen bir şahıs manevi temizliğin mahiyetini de anlayamaz. Allah celle celalühu bir ayetinde;’’Muhakkak ki namaz, kötülükten ve fuhşiyattan alıkoyar.’’(Ankebut-45)diye buyurarak manevi birer kir olan kötülük ve fuhşiyattan uzak durmanın pratiğini bize beyan etmiştir. Bununla beraber manevi temizliğe vesile olan namazın kılan kişiye tam manasıyla fayda vermesi için kişinin namazın ön şartı olan abdesti de bilmesi ve gereği gibi alması gerekmektedir. Günümüzde ‘’Benim kalbim temiz’’diyenler türemiş durumundadır. Bu cümleyi sarf edenlerin neredeyse hepsi bahsini ettiğimiz maddi ve manevi temizlikten de habersiz olup İslam’da temizliğin hakiki manada ne olduğunu da bilmezler. Kalbim temizdir diyen bu gafillere; kalbin manevi temizliğine vesile olan beş vakit namazın kaç rekât olduğunu sorsanız ya bilmezler ya da yanlış cevap verirler. Başka bir ayette Allah Teâlâ;’’Onlar, inananlar ve kalpleri Allah’ı anmakla huzura kavuşanlardır. Biliniz ki kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.’’(Rad-28) diye buyuruyor. Kalbim temizdir diyen bu gafillere; kur’an okuyor musunuz? Ya da Allah’ı zikrediyor musunuz diye sorsanız onlar cevaben; yok ama bizim evdekilerin hepsi namaz kılıyor, Kur’an okuyor ve hatta annem sürekli Allah’ı zikrediyor diyerek başkalarının yaptığı ve kendisine faydasının olmadığı ibadetlerle kendisini avutmaktadır.
Maalesef zamanımızda maddi ve manevi temizlik endişesi olan çok az insan var. O insanlar da imkan ve şartları yetersiz olduğu için bu hususta yaptıkları da yetersiz kalıyor ne yazık ki. Bu hususta elimizi çabuk tutmalıyız; çünkü toplumun çoğunluğu ve özellikle gençler maddi ve manevi tehlikelerle karşı karşıya olup bazı gençler ise maddi ve manevi kötülüklerle iç içedir. Hatta bazıları bunu meslek haline getirmiş durumdadır. Bu konuda bütün Müslümanları ve bilhassa memleketin idarecilerini duyarlı olamaya davet ediyorum. İslam’da temizliğin mahiyeti yazımıza haftaya devam edeceğiz. Allah’a emanet olun…