Bismillah
Van'da ekenomik piyasa çok durgun. Son birkaç yıldır hep kötüye doğru bir seyir izliyor. Her yıl, bir önceki yılı aratır olmuş. Van esnafı bu durumdan son derece muzdarip. Bu durum, Van'da yaşayan halkın tüm kesimlerini de olumsuz etkilemektedir. Pekiyi ne oldu da Van'daki ekonomik piyasa bu hale geldi? Halbuki daha önce Van'ın ekonomik piyasası çok canlıydı. Pazarlar insan kalabalığıyla doluydu.
İran'dan sürekli alış-veriş yapmak için gruplar halinde insanlar gelir giderdi. Aynı şekilde hem İran'dan Van'a ve hem de Van'dan İran'a kamyonlarla mal gelir giderdi. Sınır ticareti canlıydı.
Bu konuyu birkaç esnaf ile konuştuk. Piyasanın durgunluğundan çok şikayetçiydiler. Büyük ölçekli esnafın ayakta durmak için direndiğini, küçük ölçekli esnafın ise ayakta durmakta çok zorlandığı- nı, bir kısmının çare olarak sıkça iş değiştirdiğini, bir kısmının ise kepenkleri kapattığını söylediler. Biz de bu haftaki yazımızı bu konuya ayırmak ve bu duruma dikkat çekmek istedik.
Ekonomik piyasanın durgun olmasının birçok sebebi vardır ancak burada, bu sebeplerden birkaç tanesini belirtmek istiyoruz. -Çözüm sürecinde izlenen politikanın sonucu olarak Van'da ekonomik piyasada ciddi bir güvensizlik havası oluştu. Bu süreçte birçok yatırımcı Batı'ya yöneldi.
Daha önce Van'a sermaye girişi varken, bu süreçte Van'dan sermaye çıkışı başladı. Konuştuğum bir esnaf bana; çözüm sürecinde 800 önemli esnafın Van'ı terkettiğini ve Batı'ya gittiğini söyledi. -Yaşanan olay ve çatışmaların bölge halkı ve dolayısıyla Van halkı üzerindeki olumsuz etkileri, piyasaya karşı tedirginliğe ve neticesinde temkine sebebiyet verdi. İnsanlar yatırım yapmaktan, ev veya arsa almaktan, hatta para harcamaktan çekinir hale geldi.
Konuştuğum bir esnaf; her evin mecbur olup aldığı ekmek satışında bile belirgin bir şekilde azalma yaşandığını söyleyerek, geçen sene günlük 950 civarında ekmek sattıkları halde şimdi günlük 700 civarında ekmek satışı yaptıklarını söyledi.
-Bazı resmi kurumlar, kendilerinden ihale alan firmaların paralarını çok geç veriyorlar ve işçileri mağdur ediyorlar. Kendisiyle konuştuğum ve konuyla ilgili bilgi sahibi olan esnaf; şu anda bile kendilerinden ihale almış ve iş yapmış oldukları halde paralarını vermedikleri bazı firmaların olduğunu söyledi. Van ekonomik piyasasının canlanması ve yukarıda bahsedilen hususların çözümü için neler yapılabilir konusunu da esnaf ile konuştuk.
Bu konuda karşımıza birçok madde çıktı. Bunlardan bazı- larını buraya alalım. -2011 depremi nedeniyle Van esnafının vergi borçları ertelenmişti. Bu vergiler aslında alınmamalıydı. Çünkü depremin olumsuz etkileri aylarca sürmüş ve ekonomik piyasa sönmüştü. Ancak söz konusu vergiler ertelendi ve günümüze kadar birikti. Şimdi ise taksitlendirilerek esnaftan isteniyor. Esnafın hali düzelmediği için de bu vergileri vermekte zorlanıyor.
Dolayısıyla esnaf; Van'ın yaşamış olduğu deprem ve mevcut hal dolayısıya bu vergilerin alınmaması ve yetkililerin bu konuda gereken duyarlılığı göstermeleri beklentisi içindedir. -İran ile olan sınır ticareti, şu anda bavul ticaretine dönüşmüş durumdadır. Bunun canlandırılması gerekir. Yaş sebze ve meyve ile birlikte gıda ve diğer ürünlerin günlük olarak kamyonlarla giriş- çıkışlarına izin verilmesi ve bunun kolaylaştırılması gerekir.
-Van'da sürekli ve sıklıkla elektrik kesintileri yaşanmaktadır ve bu da esnafa büyük zararlar veriyor. Bu kesintilerin önüne geçilmelidir. -Gürpınar yolunda «Tekstilkent» adında kumaş üretim yeri oluşturulmuş ancak oraya gidiş-gelişler çok zordur.
Yapılan yol ihtiyacı karşılamaktan uzaktır. Van esnafı, bu yolun ihtiyaca cevap verecek hale getirilmesini ve Tekstilkent'in canlandırılmasını istemektedir. -Şu anda Van'da inşaat sektörü büyük sıkıntılar yaşamaktadır. İnşaat sektörü canlı olmamakla birlikte ruhsat, imar planı gibi mülk sahiplerinden istenen belgeler için yüksek meblağda para ödenmektedir. Buna mukabil, bazı belgelerin alınmasında da zorluk yaşanmaktadır. Yetkililerin bu konuya eğilmeleri ve ifade edilen mağduriyetleri gidermeleri beklentisi vardır.
-Van'da hem ekonomik hem de sosyal açıdan güven ortamı- nın oluşmasına ihtiyaç vardır. Bunun temini için gereken tedbirler alınmalıdır. Yatırımlar teşvik edilmeli ve Van'a para akışı sağlanmalı- dır. Yetkililer bu konuda duyarlılık göstermelidir. Esnafımızın bu zor günleri geride bırakması ve ekonomik pi- yasanın canlanması dileğiyle, Allah'a emanet olun.
