İranlı turistlerin Van'da yaşadığı sorunlar DAKA İran Masası tarafından düzenlenen İşbirliği Toplantısında masaya yatırıldı. İranlı yatırımcılar, İranlıların Van'da yaşadığı sorunları dile getirdi ve beklentilerini aktardı. İşte o toplantının geniş analizi...
Van'da 'Türkiye-İran Sınır Bölgeleri Turizm Temsilcileri İşbirliği Toplantısı' düzenlendi. Van'da düzenlenen toplantıya İran'dan çok sayıda acente ve turizm yetkilileri katılırken, Van'dan katılan turizm, acente ve otel yetkililerinin sayısının az olması dikkatlerden kaçmadı. Elite Word Otelde düzenlenen toplantıda konuşan İranlı yetkililer Van'da İranlıların yaşadığı sorunları tek tek anlattı. En büyük sorunun fiyat artışlarının olduğu gözlemlenen toplantıda, Van turizminin iyi bir seviyeye gelmesi adına önemli görüşmeler yapıldı. Van olay Gazetesi olarak İranlıların Van'da yaşadığı sorunları, İranlı turizm yetkililerin dile getirdiği sıkıntıları ve İranlı turistin Van'dan beklentilerini sizler için derledik.
İRAN, VAN İÇİN ÇOK ÖNEMİ BİR KONUMDA
DAKA Genel Sekreteri Halil İbrahim Güray, Van'ın doğa güzellikleri, denizi, turizm potansiyeli, tarihi mekanları ve inanç özgürlüğü bakımından zengin bir coğrafyaya sahip olduğunu ifade etti. Güray, 'Bizim turizm paydaşlarıyla, kamu kurumu ve yöneticileri olarak güzel bir işbirliğimiz var. Turizm alt yapısı ve turizm kapasitesi her gün güçleniyor. Van tüm bölgenin turizm bölgesi olmakta emin adımlarla ilerliyor. Her programda bunu sık sık vurguluyoruz. İran, Van için çok önemi bir konumda. Komşuluk, akrabalık, tarih, kütür anlamında İran bizim en önemli paydaşlarımızdan bir tanesidir. Sadece İran değil bizim için Irak, Ermenistan ve birçok komşu ülkeden yine Van'a turistler akın etmeye başladı.' dedi.
GÜRAY: DAKA OLARAK İRAN'A HAS BİR BİRİM OLUŞTURDUK
Amaçlarının ortak programda Türkiye ve İran turizm yetkilileri bir araya getirmek olduğunu söyleyen Güray şunları söyledi: 'Konuşmanın başında söylediğim gibi biz DAKA olarak hükümetin bir kuruluşuyuz ve amacımız özel sektörü sürekli dinlemek onlarla bir platformda buluşmak, varsa sorunları çözerek onların önünü açmak. Bu toplantının amacı da o sorunları çözmek. Van olarak İran'a 300 kilometre sınırımız var. Bölge olarak da bizim iki sınır kapımız var, Bu nedenle İran'la her türlü ilişkiye önem veriyoruz. Özellikle ticaret noktasında, DAKA olarak İran'a has bir birim oluşturduk.'
VANA GELEN İRANLILARIN İLK AMACI ALIŞVERİŞTİR
Urumiye'den toplantıya katılan turizm şirketi yetkilisi Ekber Fetrecyı, Van'da kurulan İran masasının kendilerini mutlu ettiklerini belirtti. Fetrecyı, 'Van'ı çok iyi tanıyorum. 70 defa tek ya da turlarlar ziyarette bulundum. Van'da ciddi fırsat ve avantajlar gördüm. Bu anlamda emeği geçen görevli ve yetkililere teşekkür ediyorum. Van'dan ciddi iyilikler gördük. Van'dan bizim bildiğimiz kadarıyla otel kapasitesi olarak 7 bin yatak var. İran'da tatil olduğu zaman İranlı vatandaşlar Van'a geliyor. Bu yoğun zamanda Van'a yaklaşık 12 bin İran'dan vatandaşımızı Van'a getirdik. Buraya gelen İranlıların ilk amacı alışveriştir.' Dedi.
VANLA İLGİLİ SORUNLARI TEK TEK DİLE GETİRDİ
Van'dan taleplerinin olduğunu söyleyen Fetrecyı konuşmasının devamında şunları söyledi: 'Şu anda İran parasının Türk Lirası karşısında değer kaybettiği için bizim alım gücümüz çok düştü. Bizim isteğimiz Van'daki esnaf ve özel sektörün bize özel indirimler yapmasıdır. Aynı şekilde Van'a yoğun zamanlarda sayısı İranlı turist geliyor. Bu dönemlerde oteller fiyatları 2 katına çıkarıyor. Bunun olmasını istemiyoruz. Batı Azerbaycan'dan gelen iş arkadaşlarım adına bu sorunları dile getiriyorum.'
Fetrecyı, 'Zamanımız az bu yüzden bu isteği tekrarlamak isterim. İranlıların Van'a yoğun şekilde geldiği dönemlerde fiyatlara zam yapılmasın. Ayrıca gümrük girişlerindeki fiyatların düşürülmesini istiyoruz. Buraya İranlılar geldiği zaman ara ara sorunlar oluşuyor. Birkaç defa 2-3 gece için rezervasyon yapan İranlılar, yaşadıkları sorunlardan dolayı bu rezervasyonları iptal etmek istemiş ancak bu anlamda da sorunlar yaşanmış. Oteller burada 3 gün kalırsan indirim yaparız demişler. Bunun böyle değil de günlük olarak fiyatlar verilirse çok daha iyi olur. Van'dan bugüne kadar iyilik ve misafirperverlik gördük. Bundan sonra da bunun böyle devam etmesini istiyoruz.' Şeklinde konuştu.
CELİLYAN: TURİSTLERİ İRAN'DAN VAN'A GÖNDERMEK İÇİN BU İŞ BİZE DÜŞÜYOR
Kirmanşah'tan ilk defa Van'a gelen turizm yetkilisi Hüseyni Celilyan DAKA'da yaptıkları toplantıdan bahsederek, turizm sektörünün gelişmesi ve Van'da bir şeyleri değiştirmek istediklerini söyledi. Celilyan şunları söyledi: 'İran'ın Güney Batısında yer alan insanlar Van'ı seviyorlar. Bu anlamda burada bir reklam kampanyası yapılabilir. Turistleri İran'dan Van'a göndermek için bu iş bize düşüyor. Bu da maliyetli bir iştir.'
KİRMANŞAH- VAN'A GELEN MİSAFİRLERİMİZ BURADA DA CİDDİ SORUNLAR YAŞAYABİLİYOR
Celilyan konuşmasını, 'Van'a gelen misafirlerimiz burada da ciddi sorunlar yaşayabiliyor. Kapıdan ilk girişlerde gümrük memurlarından kaba davranışlar gördük. Bunlarda ülke adına kötü görüntüye neden olmaktadır. Kirmanşah önemli ve yüksek bir nüfusu var. Daha öncelerde Kirmanşah'tan İstanbul'a direk uçaklar vardı. Biz şunu düşünüyoruz. Kirmanşah'tan Van'a bir uçak seferi yapılabilir mi? Kirmanşah'tan Van'a oradan da aktarmayla İstanbul'a uçak seferi olması Van'a da ciddi katkı sunacaktır diye düşünüyorum. Biz Kirmanşah'tan buraya 14 saatlik bir yoldan geldik. Bu da çok uzun bir yol. Bu yüzden uçak seferleri başlaması bizim için kısa sürede gelmemizi sağlayacakken aynı zamanda Van'a da katkısı olur. Çünkü Kirmanşah nüfusu da çok yoğun bir şehirdir. 2 ülke olarak ülkelerimizdeki avantajlardan faydalanmak isteriz.' İfadeleriyle tamamladı.
DADFARİN: VAN İÇİN ORTAK FUAR YAPABİLİRİZ
Toplantıda konuşan ve Kirmanşah'tan gelen Tur Liderleri Sendikası Başkan Yardımcısı Azadeh Dadfarin ilk olarak turizmcilerin, Uluslararası Turizm Gününü kutladı. 'Misafir çok kıymetlidir. Misafirlere değer vermek gerekiyor. Değer vermezsek ülke ve memlekette sorunlar oluyor' cümlelerini kullanan Dadfarin şöyle konuştu: 'Bu söz bizim stratejimiz ve vizyonumuz olabilir. Birkaç gündür arkadaşalar ile görüşmeler yapıyoruz. Şu fikirdeyiz. Kirmanşah'ta bir turizm fuarı yapabiliriz. Van'dan ve Türkiye'nin diğer bölgelerinden insanlar gelebilir. Aynı şekilde İran'daki tüm bölgelerden de insanlar gelmesi durumunda İran'da Türkiye-İran işbirliğinde bir ortak fuar gerçekleştirebiliriz. Bu kapsamda özellikle Türkiye'den insanların Kirmanşah'a gelmesini istiyoruz.'
İRANLI NEDEN VANA DEĞİLDE ANTALYA'YA GİDİYOR?
İran'dan Antalya, Kuşadası'na giden İranlıların neden gittiğini açıklayan Celilyan, 'Bizim Kirmanşah'tan yaklaşık 100 bin insanı Antalya, Kuşadası ve buna benzer diğer yerlere gönderdik. İranlı turistler buraları çok iyi tanıyorlar. Bu bölgedeki şehirler ve turizm destinasyonuna sahip iller bizlerden çok iyi turistler alıyor. Antalya, Kuşadası, İstanbul ve buna benzer illere giden İranlıların gidiş sebeplerinden bir tanesi otellerin tek fiyat üzerinden verilmesi ve her şeyin dahil olmasıdır. Dolayısıyla turist geldiği zaman burada yemekle uğraşmıyor. Zamanını sadece gezmek ve alışveriş için sarf ediyor. Bunun Van'da da olması gerekiyor. Çünkü Van'a gelen turistler gezmek ve alışverişten çok nereden yemek yiyebilirim, nasıl yapabilir diyerek yemek yemekle uğraşıyor.' Diye konuştu.
'VANDA ÜCRETSİZ TUR VE TRANSFERLER YAPILABİLİR'
Türkiye'nin batı illerinde turistler için ücretsiz turların yapıldığını söyleyen Celilyan konuşmasını şöyle sürdürdü: 'Batı illerinde çok sayıda turistlere yönelik ücretsiz turlar yapılıyor, havalimanından ya da diğer alanlardan ücretsiz transferler yapılıyor. Aynı şekilde bu tür etkinliklerin Van'da da yapılması gerektiğine inanıyorum. Antalya'ya gönderdiğimiz turlarda bunu duydum. Doğru mu değil tam bilmiyorum ancak, Antalya gibi illere 100-150 kişilik turist grupları gönderildiği zaman özel indirimler yapılıyor. Bu uygulamada Van'da olursa, Van için büyük bir katkı sunacaktır diye düşünüyorum. Yapılan bu çalışma acenteler için avantaj olurken, şehir içinde ekonomik anlamda daha fazla turistin gelmesi anlamına geliyor. Kapıköy'den Van'a gelen servis ve minibüslerin durumu da çok iyi değil.'
BEYAZ: BİZ BİR TOPLUM OLDUK
Toplantıda konuşan Van Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) yönetim kurulu üyesi ve acente yetkilisi Murat Beyaz, 'Biz artık bir toplum olduk. Özellikle Hoy, Tebriz, Urumiye, Salmas ve Van olarak önemli bir toplum olduk. Biz başkentimiz Ankara'ya uzağız ancak saydığımı İran illerine daha yakınız. Aynı şekilde onlarda Tahran'a uzaklar ancak bize daha yakınlar. Bu yakınlığımızı ve dostluğumuzu ilerletmemiz gerekiyor. Biz hep İran'dan gelen turist üzerine yoğunlaşıyoruz. Van İran'ın turist kenti haline geldi.' Dedi.
'TÜRKİYE, İRAN'I TANIMIYOR'
Türk turistlerin İran'a gitmediğini söyleyen Beyaz, bunun sebebini ise Türkiye'nin İran'ı iyi tanımadığından kaynaklandığını ifade etti. Beyaz şöyle konuştu: 'Türkiye'den yurt dışına giden turistlerin İran'a gitmediğini söyleyen Beyaz bunun sebebini ise şöyle açıkladı: 'Türkiye'de 80 milyon insan yaşıyor. Bu sayının 10 milyonu yaklaşık olarak her yıl seyahat ediyor. Zannımca bunun yüzde 1 Van'a gitmiyor. Neden gitmiyor? Çünkü Türkiye'deki insanlar İran'ı tanımıyor. İran'ın bu anlamda Türkiye'de kendini çok iyi bir şekilde tanıtması gerekiyor. Bunun içinde Türk turistin İran'a gelmesi için sadece tanıtım yeterli olmuyor.'
GİRİŞ-ÇIKIŞLARDA NEDEN KİMLİK OLMASIN?
Türkiye ile İran arasında giriş çıkışın kimlikle yapılmasının önemli olduğuna değinen Beyaz, 'ABD İran'a ambargo uyguluyor. Türkiye'den İran'a giden insanlar, Avrupa'ya ve Amerika'ya da gidiyor. Ancak buraya gittikleri zaman vizelerinde ABD olduğu zaman özellikle Amerika ve İsrail'de ciddi sorunlar yaşayabilir. Bunun önüne geçebilmek için sizlerin İran'da bizlerin de Türkiye'de çok ciddi olarak gündeme getirmemiz gereken konu kimliklerle giriş çıkışların yapılması. Gürcistan ile Türkiye arasında bu şekilde yapılıyor. Bunun karar vericileri elbette ki siyasilerdir. Ancak bizim de bunu gündemde tutmamız ve dillendirmemiz gerekiyor ki bir çalışma yapılabilsin.' Şeklinde konuştu.
BEYAZ: ACENTELER DEVRE DIŞI BIRAKILMASIN
'Birde sitemde bulunacağım' diyen Beyaz konuşmasını şöyle sürdürdü: 'Bu onların da bizim de işlerimizi çok ciddi sekteye uğratıyor. İran'da acenteler Türkiye'de acente kullanmadan başına bir tur lideri koyup grupları Türkiye'ye getiriyor. Liderler Türkiye'yi ve otelleri öğreniyor. Ardından Türkiye ve İran'daki acenteleri devre dışı bırakıp bu işi kendileri yapmaya başlıyor. Bunun da önüne geçmek için İran'daki bir acentenin mutlaka Türkiye'deki bir acenteyi kullanması gerekiyor ki, burada yapılacak olan tüm organizasyonlar düzenli bir şekilde yapılsın ve müşteri kaybolması. Türkiye'de İranlıların meslektaşları olan acentelerde ayakta kalabilsin.'
EDIGHİMİYAN: ACENTELER DEVREYE GİRİNCE FİYAT ARTIYOR
Kirmanşah'tan gelen spor turizm alanında faaliyet gösteren Yosef Edıghimiyan acentelerle ilgili yaşanan başlıca sorunları şöyle açıkladı: 'İran'ın parası değer kaybettiği için Türkiye'deki acentelerle görüşme yapıldığı zaman tur sahibine ya da acenteye para kalmıyor. Sonuçta İran'da çok pahalı turlar satamıyoruz. Bizim paramız Türk Lirasına göre değer kaybettiği zaman bizde kazanamıyoruz. Bu yüzden bu sorunlar yaşanıyor. Türk tarafından acenteler devreye girdiği zaman turların ücreti daha çok artıyor.'
HOSSEİNİ: AYAKÇILARDAN KAYNAKLANIYOR
Toplantıya İran'dan katılan acente müdürü Foad Hosseini ise 2 ülke arasındaki tur konusunda yaşanan sorunun nedeninin Türkiye ve İran tarafında yer alan ayakçılardan kaynaklandığını söyledi. Hosseini, 'Bu yaz Van'a 3 tur getirdim. Bu programın bir ayakçısı da İranlı ve Türk ayakçılardır. Bu ayakçılar zaman zaman turları devre dışı bırakıyor. Bu da sorunun en büyük kaynağı olabilir.' İfadelerini kullandı.
BEYAZ: İŞİNİZİ ÇALAN İNSANLARDIR
Bu konuşmaların üzerine konuşan Murat Beyaz şunları söyledi: 'Van'daki İranlı ayakçılar sizler tarafından daha önce buraya gönderilen tur rehberleridir. Bunlar Türkiye'de yaşayan ve burada geçimini sağlayan insanlar değil. Bu insanlar sizlerden tur lideri olarak gelmiş ve işlerinizi çalmış olan insanlardır. Bu insanlara dikkat edilmesi gerekiyor. Her iki ülke acente yetkililerinin bu konuda duyarlı olması ve bu insanlara iş bırakmaması gerekiyor.'
'2 ÜLKEDE BURADA KAYBEDİYOR'
Foad Hosseini Nevroz Tatilinde yaşadıkları sorunu anlattı. Hosseini, 'Ben Nevroz tatilinde Van'a turist gönderdim. Buradaki otel göndermiş olduğum misafir ile iletişime geçmiş ve kartını kendisine vermiş. Misafirlerime de ben İran'daki acentelerden daha indirimli fiyatlar veririm size demiş. O İranlı turist o günden sonra artık benimle iş yapmıyor. Bu sadece benim için değil her iki tarafı kötü etkiliyor. 2 ülke de bu konuda kaybediyor.' Dedi.
FETRECYI: VAN'DAN BİZE İLLA LİDERİN VAN'DAN OLMASI GEREKTİĞİNİ BİZE SÖYLÜYORLAR
Beyaz'ın ardından yeniden söz alan Ekber Fetrecyı, İran'da turizm odası üyesi olduğunu söyleyerek şunları söyledi: 'Bende İran'dan çok sayıda arkadaşımızı temsilen bu konuşmayı yapıyorum. Van'dan bize illa liderin Van'dan olması gerektiğini bize söylüyorlar. Bu da bizim için çok zor. Bizden de liderlerin gelmesi gerekiyor. Turistler birlikte liderlerimizin gelmesi gerekiyor. Burada yapılan ticarette kaçak işler yapılıyor diye düşünüyorum. Bizim bunun önüne geçmemiz gerekiyor. Ben bu konuda yaşanan ayakçıların istisna olduğunu düşünüyorum. Bence kaçak acentelerin yaşattığı sorunlar en büyük sorundur.'
GÜRAY: SORUNLARI MASAYA YATIRIP VE ÇÖZÜM BULMAK İSTİYORUZ
DAKA Genel Sekreteri Güray ise konuyla ilgili, 'Burada her iki tarafın sorunları var. Tabiri caizse burada her 2 tarafta çürük elmalar var. Burada ne Türk tarafı İran tarafını suçlamak istiyor ne de İran tarafı Türk tarafını suçluyor. Burada sorunları masaya yatırıp ve çözüm bulmak istiyoruz. Uygun görülürse DAKA İran Masası olarak biz aracı olabiliriz. Bu anlamda iletişim bilgilerimizi sizinle paylaşırız. Hanım efendinin dile getirdiği otelin kartını vermesi sorunu gibi durumlar bizlere iletilsin. Bizim turizmcilerde bu sorunları dile getirsin ve biz bu sorunları her iki tarafın turizm yetkililerine dile getirelim ve sorunları çözelim. Bu şekilde her iki tarafta kazançlı çıksın.' Diye konuştu.
BEYAZ: İNSANLARIN 10 LİRA KAZANMASI GEREKİYOR
Beyaz son olarak şunları söyledi: 'İranlı ayakçılara ya da İran'daki tur liderlerine kesinlikle karşı değilim. Bizlerde insanlarımızı gönderdiğimizde ya biz başına gideriz ya da başında tur liderleri olur. Ancak o tur lideri bizim müşterilerimizi çalmaya başladığında sorun tam olarak orada başlıyor. Siz İran'da tabi ki turistleriniz gönderiyorsunuz. Ancak Van'da birkaç gün kalın o zaman sizden 10-15 tur fazla tur çıkaran insanlar görürsünüz. Akdamar ya da diğer alanlara yapılan turlara gidip bakın değil İran, Türkiye acenteleri göremezsiniz. Bunu sizi suçlamak için söylemiyorum kesinlikle. Çünkü burada her iki tarafta kaybediyor ne yazık ki. Türk lirasının İran parasından yüksel olduğu konuşuldu. Ancak bu sadece son günlerde olan bir şey. Biz hepimiz profesyoneliz. Burada insanların 10 lira kazanması gerekiyor. Bu da çok normaldir. Biz bunu oturtursak ve profesyonel bir şekilde yaparsak bizde sizde çok iyi bir şekilde para kazanırız. Yoksa biz bir birimize yarışmaya devam edersek biz kaybederiz sadece misafirle kazanır.'
'OTEL FİYATLARINDA YÜKSELME OLUYOR'
Erdebil'den gelen turizm acentesi yetkilisi, 'Burada çalıştığımız çok sayıda otellerimiz var. Ancak zaman zaman otel fiyatlarında yükselme oluyor. Bunun olmamasını istiyoruz. Bizim araçlarımız var. Erdebil'den Van'a kadar geliyorlar. Ancak buna izin verilmiyor. Bizim misafirlerimiz kendi araçlarıyla Van'a gelmek istiyor ama sizin taraftan bunu istemiyorlar. Bu da bizim misafirlerimizi zor durumda bırakıyor. Bu konuda bize yardımcı olursanız çok memnun oluruz.' Dedi.
MEYSAM: LİDER GÖNDERMEK ZORUNDA KALIYORUZ
Kirmanşah'tan Van'daki toplantıya katılan tur acentesi yetkilisi Torabi Meysam da 12 yıldan bu yana sektörde çalıştığını ve 5 yıldır da Van'a turlar düzenlediğini söyledi. Meysam, 'Bizim İran acentelerinin Türk acentelerini devre dışı bırakmasındaki önemli sebeplerden bir tanesi, Van'a geldiğimizde İran tarafında bize verilen tur rehberi bize telefon numarasını veriyor. Ardından programlar olduğunda beni arayın diyorlar. Bizde buradaki rehberi ya da lideri doldurmak için kendi başımızın çaresine bakıyoruz.' Şeklinde konuştu.
HER ŞEY DÂHİL OLMASINA RAĞMEN BİZDEN PARA ALDILAR
Meysam konuşmasının devamında sorunları şöyle sıraladı: 'Bazen Türk şirketleri ile anlaşıyoruz. Ancak bu şirketler zaman zaman üzerine düşen görevleri yapmıyorlar. Bizde bundan dolayı mağdur oluyor. Örneği biz bir tur için anlaşıyoruz. Bu anlaşma doğrultusunda gerekli ödemeyi yapıyoruz ancak, ardından burada İranlı misafirlerden yine para talep ediliyor. Biz turda her şey dahil dememize rağmen yok bu dahil değil diyebiliyorlar. Misafirimiz Türkiye'de özellikle Van'da mecburiyetten bu ödemeleri yaptıktan sonra İran'a döndüğünde bizimle muhatap oluyor. Her şey dahil olmasına rağmen bizden para aldılar diyor. Bu bizim için ve Van'a gelen turist için büyük bir sorun. İkincisi bizim gönderdiğimiz turistlerle iletişime geçilmesin gerek yok. Buradaki acenteler sadece gelen turistlerle anlaşıldığı şekilde ilgilenirse bu bizim için de buradaki acenteler içinde büyük kazanç olacaktır.' ( Yunus Tuğrul-Van Olay)